*Scroll down for the English version*


Od kiedy mieszkam w Warszawie przyjęło się, że mój rok rozliczeniowy zaczyna się 15 marca – w dniu, w którym przeprowadziłam się tu z rodzinnego miasta. Podczas gdy Wy robicie plan działania na najbliższe 365 dni w styczniu (lub listę postanowień noworocznych,od której ja trzymam się z daleka), ja myślę o swoim 10 tygodni później, zwykle podczas przygotowań do tradycyjnej już dorocznej imprezy rocznicowej dla znajomych (w tym roku tematem przewodnim był słoik;)). Ta data jest oczywiście umowna. Jak zresztą wiele rzeczy, o czym czasami zapominamy – idealna waga, relacje z innymi ludźmi, definicja szczęścia. I fakt, że piszę ten tekst w ostatnich dniach sierpnia.

Każde miasto, w którym dane było mi krócej lub dłużej mieszkać, miało swój rytm i tempo życia, specyficzne zwyczaje, niepisane zasady, kanały i kody komunikacji. Nie inaczej jest w przypadku stolicy. Weźmy na przykład Powstanie Warszawskie. Z przyczyn naturalnych, przez lata tylko stolica obchodziła kolejne rocznice jego wybuchu. To się zmieniło ostatnimi czasy, pewnie między innymi za sprawą niekomercyjnego projektu promocji tego wydarzenia, tzn. filmu „There is a city”.

Obecnie syreny wzywające do symbolicznego uczczenia pamięci powstańców minutą ciszy rozbrzmiewają 1 sierpnia również w innych miastach Polski, a na Facebooku przy tej okazji rozgorzewa dyskusja na temat jego celowości. Można mnożyć zarzuty pod adresem przywódców Powstania, jego przeciwnicy mają zresztą sporo racji. Oczywiście, jest ono ewidentnie mitologizowane, a do śmierci około 200 tysięcy osób podchodzimy z dystansem (dużo racji miał autor słów: „Jedna śmierć to tragedia, milion – to statystyka”, choć jego nazwiska nie chcę tu przytaczać). Przypominam jednak, że spośród wszystkich polskich zrywów narodowych – które miały mniejsze i większe szanse powodzenia - tylko jedno zakończyło się zwycięstwem. Znajdą się i tacy, którzy mają zdanie na ten temat, choć nie potrafią nawet umiejscowić tego wydarzenia w kalendarium historii Polski, nie mówiąc już o znajomości jego przyczyn, przebiegu i skutków. 

Ja lekturę na temat Powstania Warszawskiego, wykraczającą poza elementarną wiedzę z lekcji historii, przerabiałam po swojej pierwszej „godzinie W” w 2010 roku, która była dla mnie niemalże magiczna. W odróżnieniu od częściej spotykanych uroczystości składania kwiatów pod pomnikami przez garstkę kombatantów lub urzędników państwowych, w tym wydarzeniu bierze udział praktycznie całe miasto. To naprawdę robi wrażenie. Dzięki swoistej potrzebie nadawania symboli, mieszkańcy stolicy budują wokół daty 1 sierpnia pewną więź, poddając się poczuciu, że żyją w miejscu, gdzie całkiem niedawno wydarzyło się coś bardzo ważnego, czemu należy się pamięć i szacunek. Podobnie zagłębiłam się w publikacjach historycznych, gdy okazało się, że jedno z moich tutejszych mieszkań znajdowało się na terenie byłego getta warszawskiego. Do wtedy nie zdawałam sobie sprawy z tego, jak ogromną część miasta zajmował ten obrzydliwy twór! We Wrocławiu – między innymi w dzielnicy, na której się wychowałam – można oglądać dziurawe od kul budynki, które przetrwały II wojnę światową. W Warszawie – w wyniku zniszczenia miasta – zamiast tego niemal na każdym rogu znajdują się tablice pamiątkowe, ozdobione wieńcami i zniczami. Owszem, do każdego krajobrazu można się przyzwyczaić (mieszkając w Atenach nie mogłam się nadziwić obojętności Ateńczyków, z jaką mijali wszystkie budzące zachwyt starożytne budowle!), ale dużo więcej informacji uzyskamy z takiej tablicy opisującej upamiętniane wydarzenie niż z anonimowej, milczącej architektury. A im większa wiedza na taki temat, tym większa świadomość i zaangażowanie.

Wydaje mi się, że obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego zrobiły na mnie tak duże wrażenie, bo wykraczały poza codzienność, w której wychowywałam się we Wrocławiu. Tę – co przyznaję ze smutkiem – od lat oderwaną od tożsamości narodowej. Nigdy wcześniej nie doświadczałam tam takich uczuć, choć i on ma przecież swoją piękną historię. Patrząc na to z dystansu, to pewnie dlatego, że zamiast o niej przypominać i pielęgnować jako pamiątkę narodową, skupiamy się na jego wielokulturowości, międzynarodowości. Uczy się nas bycia dumnym z tego, że jest coraz bardziej podobny do każdej innej światowej stolicy (a to znaczy coraz mniej polski). W efekcie zamiast podkreślać to, co wyjątkowe, chowamy to dyskretnie do kredensu i stawiamy na stół to, co według nas bardziej spodoba się gościom. Ale gościnność nie musi przecież oznaczać odrzucenia własnej tożsamości przez gospodarza. Bo inaczej sami w końcu uwierzymy w wyższość wytworów zagranicznych kultur i zaczniemy je stawiać ponad własne.

Podróżując między tymi dwiema metropoliami na W przez ostatnie pół dekady zauważyłam też pewną prawidłowość. Otóż w Warszawie knajpy często tworzą ludzie powracający z zagranicy, którzy podpatrują tam różne nowinki i postanawiają je przenieść na grunt polski – często jeden do jednego. Następnie idee te dojrzewają na stołecznym podwórku, zakwitają kwiatem lokalnej bohemy, przeżywają oblężenie kolejnych fal bywalskich i ciekawskich, a dopiero potem mają szansę uzyskać nowe życie „na prowincji”. Nawet jeśli pewne pomysły na lokale rozrywkowe powstają w pierwszej kolejności poza stolicą, często nie mają szansy stać się modne. Mamy we Wrocławiu niezwykły nasyp Bogusławskiego. Coś czuję, że jak tylko Warszawa wpadnie na pomysł zagospodarowania ("zaklubowania" i "zarestauracyjnienia") swoich nasypów kolejowych, Wrocławianie spojrzą na własny przychylniejszym okiem. A przecież już teraz jest tam wiele wartych odwiedzenia lokali. Barowe barki w mieście stu mostów istnieją od kilku dobrych lat, a dopiero w tym jedna z nich stała się obowiązkowym miejscem spotkań i meldowania się (zgaduję, że dzięki niezwykłej ich popularności w obecnej i byłej stolicy). Tak „wogle” (po tym słowie łatwo poznać mieszkańców Dolnego Śląska;)) to dobrze, że dzieje się na wspaniałej wrocławskiej Wyspie Słodowej. Oby jej rozwój nie poszedł w kierunku instytucjonalizacji (a przecież były takie plany), a inni będą nam jej zazdrościć. Bądźmy z dumni ze swoich osobliwości, nawet jeśli inni nie chcą bądź nie potrafią ich od nas zgapić.

Dlatego też zdecydowanie wolę stare wrocławskie puby i klubogalerie od nowo powstających kopii lub silnych inspiracji lokali stołecznych. Pewnie wszystko z nimi w porządku i rozumiem, że tak duże miasto jak Wrocław powinno mieć urozmaiconą ofertę rozrywkową, ale takich mam na co dzień po kokardę w Warszawie. Autorskie trasy wycieczkowe po stolicy opracowane dla moich przyjaciół z Wrocławia różnią się od siebie w zależności od znajomości miasta zwiedzających, pogody, pory roku i dnia itd. Ale łączy je jedno – skupiają się na wyjątkowości Warszawy, są zbiorem perełek, dzięki odnalezieniu których ja sama polubiłam to miasto. We Wrocławiu chcę się czuć jak w domu, nawet jeśli oznacza to każdorazowe rozczarowanie, że po godzinie 5 rano, nie ma się tam gdzie bawić.

Następna wizyta w stolicy Dolnego Śląska nie odbędzie się jednak tradycyjnie szlakiem kultowych barów (od mojej ulubionej Szajby poczynając; i tam nie raz kończąc), ale zabytków i pomników historii. Nie zdziwcie się, jak mnie spotkacie z aparatem na kliszę i papierową mapą. Dlaczego? Nie wiedzieć czemu, wstydzimy się zwiedzać własne miasta. Są tacy, którzy zwiedzają świat, a nigdy nie byli na Mazurach, Kaszubach czy nad Soliną. Czy we Wrocławiu (sic!). Nikt inny, tylko my sami wmawiamy sobie poczucie gorszości i pielęgnujemy kompleksy. A ja jestem dumna, że pochodzę z Wrocławia i nigdy nie przestanę się nim zachwycać. Dobrze dawkowana rozłąką wyraźnie służy każdej relacji.